مردم تاجیک جشن نوروز را تحت هر شرایطی گرامی داشته اند و کلام پرشور شاعران فارسی گوی آسیای مرکزی دلیل آشکار دلبستگی آنان به این جشن است.
نوروز
نوروز روز خلقت انسان است
روز گشودن در کیهان است
روز شکفتن گل خورشید است
روز تولد مه آبان است
نوروز روز طنطنه امید
نوروز روز رویش ایمان است
روز فرود آمدن فرور
روز فراز آمدن جان است
نوروز روز ساعت میثاق است
یادآور نخستین پیمان است
نوروز روز شستن لوح دل
از نقش های باطل شیطان است
دانی چرا به سفره نوروزی
آیینه در برابر قرآن است؟
تا که به روی خویش نظر سازی
روی تو نیز مصحف یزدان است
روز فروغ جام جهان بین است
پیدایی نگین سلیمان است
شیراز بند معرفت توران
آیینه تمدن ایران است
نوروز روز بستن ضحاک است
روز فرار گله دیوان است
روزی که باد رایحه مینو ست
هر شاخه، خشک و‌تر همه ریحان است
روزی که با سخن نتوان نازید
روزی که خاک و آب غزل خوان است
روزی که برشمردن اورادش
دلسوزتر ز چامه حسان است
گر کار بندی، این همه تدبیر است
ور ناز جوی، آن همه افسانست
نوروز روز عدل و سخا و جود
نوروز هم سرشت مسلمان است
هر چیز که خدا نپسندد نیست
مجموعه خدای پسندان است
نوروز رمز دولت سامانیست
کار جهان از آن چو به سامان است
روزی که هر کهن بشود تازه
در باستان طراوت بوستان است
باغ نشاط خرم کشمیر است
هر جای که شکسته بیابان است...
باز آی، ای فرشته فرخ پی
باز آی، ای که در قدمت جان است
باز آی که ستاده به صد امید
در آستانه تو کوهستان است
مینای صبح و آن شفق رنگین
در آبگینه لعل بدخشان است
بازآ به دشت های هزاران یشت
از سبزه صد صحیفه و دیوان است
بازآ و خوش خرام به لالستان
هر لاله یک پیاله پیمانست
رنگ دیگر مجوی از این لاله
یک رنگ چون شهادت نعمان است
جان جهان به دامن تو بستست
امروز که جهانت به فرمان است
میلاد تو ولادت فرهنگ است
آغاز تو مقدم زروان است
روز زوال سلطنت ظلمت
روز جلال آل خراسان است.
*******
میهن نوروز
بیا ای جاودان پیروز
نوروز جهان افروز
بیار آن جام جان افروز
هزاران دست سبز از خاک بالا می شود امروز
ید خضرا هزاران از پی امداد می آید!
تو گوی خوجه خضر است بهمن
هر کجایی که فروکش می کند دامن
بپا می گردد آن جا رست خیز سبزه و ریحان و آویشن
صداقت سبز می گردد...
سخا هم سبز می گردد
به مشت پیر باایمان عصا هم سبز می گردد
به زیر پای زاهد بوریا هم سبز می گردد.
به کوه و دشت و برزن انقلاب نور می جوشد
شراب نور در رگ های هستی می شود جاری
نشاط روز نو در پیکر انگور می پیچد
به خاک افتاده تاک ناتوان هم می چخد بالا
میان بازوانش می فشارد چون برادر شهچناران را
به صد جام زمرد می کشاند مشک باران را
و جوی مولیان از دامن مهتاب می آید
به خون خفتگان برق سرود ناب می آید
شهنشاه خراسان
آفتاب گوهر انسان
پیام روشن یزدان
دیگر ره خانه امید را پرنور می سازد.
سلام ای خاک، ای مادر
سلام ای مصدر پاکیزه گوهر
به هر بذری که در قلب تو نذر سرفرازی هاست
به هر برگی که در دامان تو سر مانده از پایز
به زیر مرهم جان پرورد نوباوگانت را
به هر جوی که در رخسار تو از اشک سرشار است
به هر راهی که روی قلب زخمین تو هموار است
به هر کوهی که دور دامن سبز تو دیوار است
به هر چشمی
به هر قلبی
که با یاد تو بیدار است.
چنین تا جاودان بیدار بادا جان غمخواران
چنین تا جاودان سرشار بادا جام هوشیاران!
سلام ای پاک مرز رنجبر
ای میهن نوروز
که خاک پای تو بر فرق نومیدی
چو آن خاکی که کوهستانیان بر سنگ می ریزند
هزاران خوشه شاداب را بر سنگ رویاند
ز سنگ ارژنگ رویاند
تورا کی می توان در ظلمت شب ها فرو پیچید
تو را کی میتوان در پای دیو نا امیدی سر فرود آورد؟
درخت باور تو سر به عرش راستان دارد
جهان از هفت خوان تو هزاران داستان دارد
ز پشت هفت خوانت هفت سین آورده ای امروز
نخستین سین سلام ما به یاران باد
سلام ما به خاک و آفتاب و باد و باران باد
سلام ما به بلبل های یاسین خوان تو بادا
که با آیات یاسین یاس را از دل همی رانند
که با آیات یاسین یاس ها را می شکوفانند.
الا نوروز جان افروز
الا پیک جهان افروز
دمی با کاروان گل نوردی کوهساران را
دمی با اشک نیسان برفروزی لاله زاران را
ببر باری سلام انتظاران را
دیار شهریاران گوشه بام شهره یاران را
بر این خاک کهن
تا آسمان برپاست
تا خورشید می تابد
زر ناب دری جاریست چون دریا
ز نور روی انسان آیینه سرشار می گردد
موذن با صدای بلبلان بیدار می گردد
هلال ماه در هر چشمه ای چون ماهی طلاست
شکرنم می تراود از نسیم شکر در شبگیر
سحر خواب تو با بشکفتن گل می شود تعبیر
در این جا سرمه شب روشنی دیده روز است
به هر ائین که خواهی
تاجیکستان
میهن جاوید نوروز است!
*********
دیوان نوروز
جهان پیمانه سرشار نوشروان نوروز است
فلک تا هست گردان بر سر پیمان نوروز
سراسر بسته آزین با هزاران گوهر رخشان
ندارد گرد غم گردون که شادروان نوروز است
غزل چون آب می خواند اگر بلبل و یا مطرب
به پیش چشم هر خواننده ای دیوان نوروز است
چو مادر نقل پنهان را برون آورده از گنجور
بساط خاک دسترخوان پراحسان نوروز است
کشا چین از جبین آیینه نوروز پیش اوست
نشاط زندگی از چهره خندان نوروز است
جهان امروز چون فرمان بر سلطان نوروز است
عنالت خوشه ای از پله میزان نوروز است
نسیم مولیان از طرف سامانگرد می آید
دوشنبه پایتخت سبز جاویدان نوروز است
**********
سیاوش
ای بهاری همه پر لاله لب نوش تورا
وای بهشتی همه پرسبزه بناگوش تورا
تو به جان در شدة هم نروی تا نرود
تو نه آنی که توان کرد فراموش تو را
یک جهان راز نهان در نگهِ خواب تو را
صد چمن ناز سخن در لب خاموش تو را
دلم از دوریی تو تنگ شد ای مایة عمر
کاش یک شب بکشم تنگ در آغوش تو را
کاش باران شوم آه ای چمن سبز بهار
تا ببارم همه شب بر برو بر دوش تو را
به سراپای تو آن قدر زنم بوسة مهر
که چو یک دشت کنم لاله و گلپوش تورا
ترسم ای دوست به گردنت فتد آخر کار
همچنان طوق گنه خون سیاوش تورا
*********
بارک الله
بارک الله! بارکالله! باد بالا های های!
بوی میهن میوزد بر غربت ما های های!
در سکوت سینه ام این های هایی تلخ کیست؟
در بیابان های مرده شور دریا های های!
ای غم دیرینه از دل بر شو و جا خالی کن
شادی گم گشته بر این خانه باز آ های های!
یوسف ما قیمت صد ها عزیزت بشکند
بر خریداری بیا هان ای زلیخا های های!
در سواد نامة ما کم نباشد اشتباه
ای صفای جان و ای پاکی دل ها های های!
آب آتش میخوریم و دل به آتش میزنیم
دامن‌تر هی هی و خشکی لب ها های های!
ای نسیم رهگذر پیغام ما با خود ببر
با عزیز بیخبر برگو که هاشا! های های!
می روم یک شب به بالینت سر خود مینهم
می کنم در بسترت صد شور برپا های های!
آن چنان مینوشم از جام لبت تا روز حشر
برکنم مستانه سر از خاک بالا های های!
رند و مخمور و خراب و مست سویت میروم
می زنم لبخند بر حوری و توبی های های!
های های ای هر که هستی هر چه هستی های های
باش هشیار ازدل دیوانه ما، های های!
*******
غزل نوروزی
ای آمده از دور ها نزدیک تر تا ما بیا
تا ما بیا با ما بیا در ما بیا خود ما بیا
شهریست سرشارسرور وز مقدم تو پرغرور
همچون شفق شاداب نور روشنگر دل ها بیا
شهری پر از آشوب کن هر زشت را مرغوب کن
سرکش بیا مهوش بیا لولو بیا لالا بیا
شبخون بی خونی بزن بر شهرپروردان ناز
دشتی بیا وحشی بیا پروردة صحرا بیا
بر این دیار مرده دل بر این شیار شوره زار
نم نم بیا شبنم بیا باران بیا در یا بیا
آخر بگو یار تو کیست جز تو سزاوار تو نیست
خسرو بیا شیرین بیا مجنون بیا لیلا بیا
تا کی ز راهم می زنی امروز و فردا می کنی
فندم مکن گولم مزن فردا نیا حالا بیا
با مخلصان خویشت این چه گمان و این چه ظن
فکری ز پا و سر مکن بیهمسر و هم پا بیا
پیش من تنها ترین با جفت می آیی چرا
صدباره ام تنها مکن از ( او) گذر بر(ما) بیا
نوروز شد نوروز شد نوروز عشق آموز شد
نوروز ما دیدار توست ای سبز روی ما بیا
یک گل بکن بر سر بزن یک گل بکن در پا فگن
گل را به گل شوری بده گل باز و گل پیرا بیا
سر نه به روی سینه ام برهم بزن هر کینه ام
بزدا غم دیرینه ام روشن گر دل ها بیا
این بار می آیی اگر ای مهربان ای فتنه گر
تنها بیا تنها بیا تنها بیا تنها بیا
******
خبرالدین خیراندیش
مبارک باد نوروزی
مبارک سبزه و باران
مبارک باد نوروزی
مبارک شادی یاران
مبارک باد نوروزی
زمین گل ریز و خندان شد
هوا بس نکهت افشان شد
زهی طفلان گل گردان
مبارک باد نوروزی
همه در لب شکر دارد
غزل کیف دیگر دارد
سخن سنج و سخن دانان
مبارک باد نوروزی
بشد روشن چراغ گل
بزن چه چه به باغ گل
سرا، ای بلبل خوش خوان
مبارک باد نوروزی
دهد هر دانه ء گندم
خبر از سیری مردم
برار کار، ای دهقان
مبارک باد نوروزی
بگو بر شاه و بر درویش
بگو بر شیخ خیراندیش
بگو، ای جان به هر انسان
مبارک باد نوروزی
*******
سمنک
مان که خوب سبزه دماند سمنک*
مان که خوب شیره دواند سمنک
مان که در روی تف لخچه الاب *
سوختن چیست، بداند سمنک
سرخ گردیده چو رخسار عروس
از دهان آب رواند سمنک
هر کسی کاسه ندارد، برود
در طبق زود بماند سمنک
مزه کشت بهاری هر سال
پیش از وقت چشاند سمنک
حاصل امسال شود با برکت
به همه مژده رساند سمنک
می شود صدقه آن خیراندیش
هر کسی پخته تواند سمنک
* سمنک - سمنو
* لخچه الاب – ذغال آتش
********
مبارک سبزه و باران
بهار آمد، گل آمد، سبزه آمد، لاله زار آمد
گلستان آمد اطرافشان و گل بانگ هزار آمد
گوارا چه چه مرغان، درختان چتر گل بر سر
مجلا نقره آبش، گل بدامان جوی بار آمد
هوا فارم، زمین گل خیز و گل ریز، آسمان گل بیز
گل آباد است این گردون، چه فصل خوش گوار آمد
بگوئید انتظاران را بیاموزند بیداری
سیه گوش و گل بادام و نرگس چشم چار آمد
به کوه و دشت و صحرا بره و بزغاله در بازی
نوای نای چوپانی ز طرف جوی بار آمد
سفید ابرو سیه ابر آسمان ها را فراگیر است
خوشا از نعمت باران، برار کشت و کار آمد
بهاری طبع خیراندیش گشت و تورنهء * مصرع
قطار اندر قطار اندر قطار اندر قطار آمد
نوروز می رسد باز
یاران شوید هم راز
نوروز می رسد باز
در سینه دل به پرواز
نوروز می رسد باز
با صد هزار اعجاز
نوروز می رسد باز
چون دل بران درواز *
نوروز می رسد باز
بادام گل بسر شد
نوروز می رسد باز
بزم بهار سر شد
نوروز می رسد باز
حسن زمین دیگر شد
نوروز می رسد باز
طاوس گشاده پر شد
نوروز می رسد باز
بشنو حکایت از نی
نوروز می رسد باز
ای دوست، غصه تا کی؟
نوروز می رسد باز
گل بشکفد پیاپی
نوروز می رسد باز
تهران خوش است و تهری*
نوروز می رسد باز
از ونج تا به فرخار *
نوروز می رسد باز
دهقان به عزم شدگار *
نوروز می رسد باز
یزدان شود مددکار
نوروز می رسد باز
گیریم غله بسیار
نوروز می رسد باز
سبز اتحاد باشید
نوروز می رسد باز
سبز اعتقاد باشید
نوروز می رسد باز
خسرو نژاد باشید
نوروز می رسد باز
یک عمر شاد باشید
نوروز می رسد باز
* تهری، درواز، ونج و فرخار – اسامی مواضع و مناطقی است در تاجیکستان
* شدگار – خشم زدن
* تورنه – درنا، کلنگ
انتهای پیام
لینک مطلب: https://www.ansarpress.com/farsi/5735
تگ ها:
بهار و نوروز در شعر شاعران پشتو زبان افغانستانی
